Wat is DES?

‘DES’ is de afkorting van ‘diëthylstilbestrol’, een kunstmatig vrouwelijk hormoon (oestrogeen). In Nederland werd het tussen 1947 en 1976 voorgeschreven aan zwangere vrouwen. DES moest miskramen voorkomen, maar had dat effect helemaal niet. Wel zorgde het voor gezondheidsproblemen; bij de moeders zelf, bij hun kinderen en mogelijk ook bij hun kleinkinderen.

Aan wie werd DES voorgeschreven?
DES werd voorgeschreven aan zwangere vrouwen die eerder al eens een miskraam hadden gehad of vloeiden tijdens de zwangerschap. Ook veel zwangere vrouwen met diabetes kregen het. En soms werd het voorgeschreven aan zwangere vrouwen wier zorgverlener geloofde dat DES een gunstig effect zou hebben op het geboortegewicht en de gezondheid van hun baby.

Welke medicijnen bevatten DES?
DES had de vorm van pillen, capsules, druppels en (tot 1964) injecties. Het middel werd gemaakt door diverse fabrikanten. Al die DES-preparaten zagen er verschillend uit en hadden hun eigen merknaam en verpakking. In Nederland waren de bekendste merknamen Stilbestrol en Oestromensyl, maar er waren er meer. Het DES Centrum heeft een lijst met alle merknamen samengesteld.

Hoeveel DES kreeg een zwangere vrouw?
DES werd vaak in oplopende dosis voorgeschreven (als ‘Smith & Smith-kuur’). Sommige vrouwen kregen tijdens de hele zwangerschap DES-preparaten. Maar DES werd ook wel alleen in de eerste maanden van de zwangerschap voorgeschreven. In alle gevallen liepen vrouwen risico op gezondheidsproblemen voor zichzelf en hun nageslacht (zonder dat dit hen bekend was).

Waren er geen anti-miskraammedicijnen zónder DES?
Jawel. In Nederland zijn ook andere medicijnen verstrekt om miskramen te voorkomen. En in die middelen zat geen DES. Bekende merknamen zijn Duphaston, Duvadilan, Gestanon, Gravibinan en Proluton. Deze middelen werkten overigens evenmin. Ze hadden als voornaamste voordeel dat ze niet de schadelijke bijwerkingen hadden die DES-medicijnen wél bleken te hebben.

Meer weten?